تزوس (Tezos) یکی از پروژه‌های نوآورانه در دنیای بلاکچین است که هدف آن ایجاد یک پلتفرم قابل تغییر و به‌روزرسانی بدون نیاز به فورک‌های سخت (Hard Fork) است. این ویژگی باعث می‌شود که تزوس بتواند به راحتی خود را با نیازهای جدید تطبیق دهد و به‌طور مداوم بهبود یابد. یکی از نکات برجسته تزوس، استفاده از مکانیزم اثبات سهام نمایندگی‌شده (Delegated Proof of Stake) است که امنیت شبکه را بدون نیاز به مصرف بالای انرژی تأمین می‌کند. با این حال، مانند هر فناوری دیگری، تزوس نیز دارای مزایا و معایب خاص خود است.
در این مقاله، به بررسی این پلتفرم، مزایا و چالش‌های آن خواهیم پرداخت.
تزوس چیست؟
تزوس (Tezos) یک بلاکچین پیشرفته مشابه بیت‌کوین و اتریوم است که ارز دیجیتال آن با نماد XTZ شناخته می‌شود. این بلاکچین نیز از قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) پشتیبانی می‌کند، اما تفاوت مهم آن استفاده از الگوریتم اجماع اثبات سهام (Proof of Stake) است که باعث می‌شود مقیاس‌پذیرتر و کارآمدتر از بلاکچین‌های قدیمی مانند اتریوم باشد.
ویژگی برجسته تزوس این است که خود را به‌عنوان یک پلتفرم خوداصلاحگر معرفی کرده است، به این معنی که می‌تواند بدون نیاز به فورک‌های سخت، به‌روزرسانی‌ها و تغییرات لازم را به‌طور داخلی انجام دهد. در این شبکه، سهام‌داران می‌توانند با شرکت در رأی‌گیری‌ها، درباره به‌روزرسانی‌های پیشنهادی نظر دهند و به توسعه آینده بلاکچین کمک کنند.
تزوس چگونه کار می‌کند؟
تزوس از مکانیزم اجماع اثبات سهام (Proof of Stake) یا PoS برای تایید تراکنش‌ها و تولید بلاک‌های جدید استفاده می‌کند. نوعی از PoS که در تزوس به کار رفته، PoS مایع (Liquid PoS) نام دارد، به این معنی که بر خلاف سیستم‌های سنتی که ماینرها در آن نقش دارند، در اینجا “بیکرها ” (Bakers) تراکنش‌ها را تایید می‌کنند. بیکرها براساس میزان دارایی خود در شبکه توکن‌های (XTZ) انتخاب می‌شوند و با قرار دادن دارایی‌هایشان در شبکه، حق تایید تراکنش‌ها را به دست می‌آورند.
هر بیکر باید حداقل ۸۰۰۰ توکن XTZ داشته باشد تا بتواند در فرایند ایجاد بلاک‌ها مشارکت کند. این فرایند در تزوس به نام “بیکینگ” شناخته می‌شود و بیکرها بلاک‌های جدید را به شبکه اضافه می‌کنند. اما افرادی که دارایی کمتری دارند، می‌توانند توکن‌های خود را به یک بیکر واگذار کرده و در سود حاصل از این فرایند شریک شوند، مشابه پیوستن به استخرهای استخراج در سایر بلاکچین‌ها.
شبکه تزوس از دو نوع آدرس استفاده می‌کند: “آدرس‌های مدیریتی” که امکان خرج کردن توکن‌ها را دارند و “آدرس‌های نمایندگی” که می‌توانند حق تایید تراکنش‌ها و رای‌دهی را به بیکرهای دیگر واگذار کنند. جالب این است که کاربران می‌توانند در عملیات اجماع مشارکت کرده و سود کسب کنند، حتی اگر دارایی‌هایشان را در کیف پول سرد نگهداری کنند.
همچنین، فرایند ایجاد و تایید بلاک‌ها با همکاری بیکرها و نودهای خاصی به نام “اندورسرها” (Endorsers) انجام می‌شود. بیکرها باید مقدار مشخصی از توکن XTZ را به عنوان تضمین برای رفتار درست در شبکه ارائه کنند. هرگونه تقلب، مانند دوبار خرج کردن، منجر به از دست رفتن این توکن‌ها می‌شود. این مکانیزم به حفظ امنیت و اعتماد در شبکه کمک می‌کند.
مزایا و معایب تزوس
تزوس به عنوان یک بلاکچین نوآورانه، ویژگی‌های جذابی برای سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان دارد، اما با چالش‌هایی نیز روبرو است.
مزایای تزوس
- پیشگیری از هاردفورک‌ها :تزوس با مکانیزم خوداصلاحی، نیاز به هاردفورک‌ها را از بین می‌برد و تغییرات را به صورت تدریجی در شبکه اعمال می‌کند.
- رای‌دهی برابر :تمامی سهام‌داران در تصمیم‌گیری‌های مربوط به به‌روزرسانی‌های پروتکل حق رای مساوی دارند.
- کارایی انرژی :استفاده از الگوریتم اثبات سهام باعث کاهش مصرف انرژی و هزینه‌های شبکه می‌شود.
- مکانیزم خوداصلاحی :تزوس با داشتن یک سیستم خوداصلاحگر، به‌روزرسانی گره‌ها و بهبودهای شبکه را بدون دخالت خارجی انجام می‌دهد.
- پشتیبانی از :DeFi این پلتفرم بستری مناسب برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز و پروژه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) فراهم می‌کند.
- کاربردهای گسترده :تزوس در صنایع و پروژه‌های مختلف از جمله مدیریت دارایی، هنر دیجیتال و قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود.
معایب تزوس
- تأخیر در توزیع توکن‌ها :یکی از نقاط ضعف تزوس، زمان‌بر بودن توزیع توکن‌های آن در مقایسه با سایر بلاکچین‌هاست.
- مشکلات حقوقی :تزوس به‌طور مداوم با چالش‌های حقوقی و تاخیرهایی در پیشرفت پروژه مواجه بوده است.
کاربردهای تزوس
تزوس به‌عنوان یک بلاکچین چندمنظوره و قدرتمند، دارای کاربردهای متنوعی است که می‌توان آن‌ها را در چند بخش کلیدی دسته‌بندی کرد:
- ذخیره ارزش :توکن XTZ، مشابه بیت کوین و اتریوم، به‌عنوان یک ارز دیجیتال می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش دارایی‌ها به کار گرفته شود.
- انتقال پول :مانند سایر ارزهای دیجیتال، تزوس نیز می‌تواند برای انتقال سریع و امن پول در سراسر جهان به کار رود و یک جایگزین کم‌هزینه برای روش‌های سنتی باشد.
- ایجاد قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز :تزوس با پشتیبانی از قراردادهای هوشمند، بستری مناسب برای توسعه و اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) فراهم می‌کند.
- سهام‌گذاری :(Staking) کاربران در شبکه تزوس می‌توانند با استیک کردن کوین‌های XTZ خود، به تأمین امنیت شبکه کمک کرده و در ازای آن پاداش دریافت کنند.
در نهایت، تزوس به‌عنوان یک پلتفرم بلاکچین با ساختار منحصر‌به‌فرد خود، توانسته مزایای مهمی همچون خوداصلاحی، کارایی انرژی و حمایت از توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز را ارائه دهد. این شبکه با استفاده از الگوریتم اثبات سهام، امکان مشارکت در تأمین امنیت شبکه را فراهم کرده و فرصت‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند.
در عین حال، تزوس با چالش‌هایی همچون تاخیر در توزیع توکن‌ها و تمرکز ثروت روبه‌رو است. با وجود این معایب، این بلاکچین پتانسیل بالایی برای توسعه پروژه‌های مالی غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند و انتقال سریع و امن ارزش در سطح جهانی دارد.
